مارکت پ لیس چیست؟ راهاندازی مارکت پلیس و پاساژ اینترنتی
با گسترش استفاده از اینترنت تحول بزرگی در همه جنبههای زندگی مردم دنیا به وجود آمد. از مهمترین این تحولات میتوان به خریدوفروش محصولات و خدمات و فایلها در فضای آنلاین اشاره کرد.
احتمالاً شما هم در زندگی تجربه خرید آنلاین داشتهاید، حتی اگر یکبار هم تجربه خرید اینترنتی داشتهاید با واژه مارکت پِلِیس (Marketplace) مواجه شدهاید.
مارکت پلیسها یا پاساژهای اینترنتی در چند سال اخیر به یکی از بهترین گزینهها برای ایجاد ارتباط بین فروشنده و خریدار تبدیل شدهاند و توانستهاند با امکاناتی که در اختیار فروشنده و خریدار قرار میدهند تغییر بزرگی در چرخه اقتصادی کسبوکارها ایجاد کنند.
اما مارکت پلیس چیست و چرا از محبوبیت بالایی میان فروشندگان و خریداران برخوردار است؟ و نحوه راهاندازی مارکت پلیس به چه صورت است؟ مارکت پلیس یک پلتفرم آنلاین است که امکان مشاهده، مقایسه، خریدوفروش محصولات را برای خریداران و فروشندگان فراهم میکند. این پلتفرم به سلر (فروشنده) اجازه میدهد تا در فروشگاه مجازی خود، محصولاتش را عرضه کند و خریدار نیز میتواند از این فروشگاهها بازدید کند و محصولات موردنیازش را بخرد.
مارکت پلیسها به علت ویژگیهایی همچون امکان مقایسه قیمتها، تنوع بالای محصولات و کالاها، کاهش هزینههای عملیاتی از محبوبیت بالایی هم میان خریداران و هم میان فروشندگان برخوردارند.
تفاوت مارکت پلیس با فروشگاه اینترنتی
تفاوت اصلی بین فروشگاههای اینترنتی و مارکت پلیسها در این است که فروشگاه اینترنتی توسط یک فروشنده مدیریت میشود، درحالیکه مارکت پلیسها توسط یک پلتفرم مدیریت میشوند و چندین فروشنده دسترسیهای مدیریتی محدود برای درج، فروش و قیمتگذاری محصولات خود دارند.
علاوه بر این، یکی دیگر از تفاوتهای مارکت پلیس با فروشگاه اینترنتی، رویکرد آنها برای مدیریت تراکنش بین مشتریان و فروشندگان است. در یک فروشگاه اینترنتی، یک شرکت یا فرد محصولات و یا خدمات خود را بهصورت مستقیم به مشتریان میفروشد. این شرکت مسئول تمام فرایندهای یک کسبوکار اینترنتی از تبلیغات و بازاریابی تا تأمین کالا، انبارداری، حملونقل و خدمات پس از فروش است. اما در یک مارکت پلیس، چندین فروشنده محصولات یا خدمات خود را از طریق یک پلتفرم مشترک به فروش میرسانند. مارکت پلیس مسئول ارائه زیرساختهای لازم برای فروش، از جمله وبسایت، خدمات بازاریابی، پرداخت، لجستیک و خدمات پس از فروش است.
در ادامه این مقاله به تفاوتها، مزایا و معایب راهاندازی مارکت پلیس و پلتفرم کسبوکار اینترنتی خواهیم پرداخت.
ویژگیهای مارکت پلیس (Marketplace)
مالکان کسبوکارها برای شناخت بهتر مدل تجاری مارکت پلیس باید با ویژگیهای اصلی آن آشنا باشند. مدیریت انبارداری سادهتر، عدم نیاز به سرمایه اولیه بالا برای تأمین اجناس، مقیاسپذیری و انعطافپذیری بالا، بهبود رضایتمندی مشتریان، جذب مشتریان هدف از گروههای مختلف و تمرکز بر نیازهای مشتری نهایی مارکت پلیسها را از سایر فروشگاههای آنلاین متمایز میکند.
انواع مارکت پلیس (Marketplace)
مارکت پلیسهای آنلاین را میتوان بر اساس جامعه هدف، نوع تمرکز و نحوه مدیریت آنها دستهبندی کرد. مارکت پلیسها فقط در حوزه فروش آنلاین فعال نیستند و در حوزههایی مانند بهداشت و درمان، آموزش و تولید نیز فعالیت دارند.
مارکت پلیسها بر اساس جامعه هدف
- مارکت پلیسهای بنگاه به بنگاه (B2B)
- مارکت پلیسهای بنگاه به مشتری (B2C)
- مارکت پلیس های همتا به همتا (P2P)
دستهبندی مارکت پلیسها بر اساس نوع تمرکز
- مارکت پلیس عمودی
- مارکت پلیس افقی
دستهبندی مارکت پلیسها بر اساس نوع صنعت
- تجارت الکترونیک (Ecommerce)
- گردشگری
- آموزش مجازی
- منابع انسانی
دستهبندی مارکت پلیسها بر اساس نوع محصول
- کالاها و خدمات
- خدمات
- سرمایهگذاری و تأمین مالی جمعی (Crowdfunding)
- مارکت پلیسهای ترکیبی
- مارکت پلیسهای NFT
دستهبندی مارکت پلیسها بر اساس سبک مدیریت
- مارکت پلیسهای مدیریت نشده
- مارکت پلیس با مدیریت محدود
- مارکت پلیسهای مدیریت شده
در سال 2021 مارکتپلیسهای آنلاین مشهور جهان مجموعاً 3.23 تریلیون دلار فروش داشتهاند. مارکتپلیسهایی مانند Alibaba، Amazon و eBay دو سوم میزان فروش در میان فروشگاههای آنلاین را کسب کردهاند.
شاید در نگاه اول اینطور به نظر برسد که راهاندازی مارکت پلیس بسیار پیچیدهتر از سایر کسبوکارهای آنلاین است؛ اما در واق ع مارکت پلیسها تناسب و مقیاسپذیری بهتری با استارتاپهای جدید دارد.
مزایا و معایب مارکت پلیس
۱. یک کانال اضافی برای بازاریابی و فروش و افزایش مشتریان
کسانی که تمایل به فروش محصولات خودشان دارند یا کسانی که میخواهند محصول موردنظر خودشان را خریداری کنند، راههای مختلف و متنوعی برای آنها وجود دارد که یکی از این راهها، مارکت پلیس آنلاین است. ازآنجاییکه این بازارهای اینترنتی معمولاً مخاطبان زیادی دارند میتوانند کمک زیادی به بازاریابی و فروش محصولات شما بکنند و تعداد مشتریان شما را به میزان قابلتوجهی افزایش دهند.
۲. پایین بودن هزینه بازاریابی و تبلیغات در بازار اینترنتی
وقتی محصولات خود را در این بازارهای اینترنتی ثبت میکنید، هزینه چندان زیادی از شما گرفته نمیشود. ازاینرو میتوانید با کمترین هزینه در این بازارها، بازاریابی و برای برند خودتان تبلیغات کنید. ازآنجاییکه مخاطبان این بازارها زیاد است، بازاریابی و تبلیغات شما بهاحتمال زیاد میتواند تأثیرگذار باشد.
۳. دارای قابلیتهای عالی برای مقایسه قیمتهای مختلف یک محصول
ازآنجاییکه برندهای مختلف در مارکت پلیس ثبتنام و محصولات و خدمات خود را عرضه میکنند. ممکن است دو برند متفاوت در زمینه مشابهی مانند محصولات خانگی فعالیت داشته باشند. بهعنوانمثال میخواهید شما میخواهید تلویزیون ال جی بخرید. با جستجوی این کلمه، برندهای مختلفی که این تلویزیون را دارند نمایش داده میشوند و شما میتوانید قیمتهای آنها را خیلی راحت بررسی و مشاهده کنید.
۴. عدم وجود محدودیتهای زمانی و مکانی
یکی دیگر از مزایای بازار اینترنتی این است که محدودیت زمانی ندارد و خریدار خیلی راحت میتواند خرید آنلاین خودش را از هر نقطه از کشور و در زمان دلخواه انجام دهد. همین عدم وجود محدودیتهای زمانی و مکانی باعث محبوبیت مارکت پلیسهای آنلاین شده است.
۵. سطح اعتماد بالای مشتریان به مارکت پلیسها
شاید مشتریان به فروشگاههای اینترنتی شک داشته باشند و نتوانند راحت به آنها اعتماد کنند؛ ولی در مورد مارکت پلیس چنین چیزی خیلی کم دیده میشود؛ چون مشتریان میدانند که یک بازار اینترنتی روی اعتبار خود معامله نمیکند و همه تلاشش را میکند که اعتماد مشتری را هرطورشده جلب کند. به همین خاطر معمولاً شرایط سخت و پیچیدهای برای کسانی که میخواهند محصولات خود را در این بازارها بفروشند، قرار میدهند.
مزایای مارکت پلیس برای خریداران
راحتی در استفاده: بازارهای آنلاین این امکان را فراهم می کنند بهجای رفتن به فروشگاههای حضوری، خریدهای خود را در خانه و بهصورت اینترنتی انجام دهید.
مقایسه بهتر
بازار اینترنتی، قابلیت مقایسه محصولات و خدمات را برای خریداران فراهم میکند. وقتی مشتری یا خریدار بتواند قیمتها را مقایسه کند، قطعاً خیلی راحتتر دست به انتخاب میزند.
قیمت پایینتر
به دلیل شبکهای بودن برخی از بازارهای آنلاین، قیمت محصولات در آن کمتر است. از طرفی بهخاطر وجود برندهای مختلف در بازار آنلاین، رقابت شدید است و هر کدام از برندها برای پیروزی در رقابت، قیمتهای خود را پایین میآورند.
کیفیت بالاتر
بهینهسازی موتور جستجو، یا SEO، یک استراتژی است که بسیاری از شرکتها برای افزایش رتبه خود در صفحات جستجوی گوگل استفاده میکنند. هرچه به بالای بسیاری از مارکت پلیسهای آنلاین با جمعآوری بازخورد خریداران، سعی در ارائه محصولاتی دارند که مشتریان از کیفیت آن راضی باشند. همچنین این بازارها به برندهایی که بتوانند رضایت مشتری را بیشتر جلب کنند، امتیاز میدهند و به آنها کمک میکنند که بیشتر به چشم مشتری بیایند و محصولات آنها بیشتر به فروش برسد.
محصولات یا تجربیات منحصربهفر د
در بعضی از بازارهای اینترنتی محصولات و یا خدماتی ارائه میشود که در هرجایی نمیتوانید پیدا کنید و به همین خاطر معمولاً مشتریان برای خرید محصولات کمیاب به این بازارها مراجعه میکنند.
مزایای مارکت پلیس برای فروشندگان
فروش سریع و راحتتر
تأمینکنندگان لیست محصولات و خدمات خود را در اختیار وبسایت فروش (بازار اینترنتی) قرار میدهند. در این صورت مراجعهکنندگان به آن سایت، محصولات را دیده و خریداری میکنند. ازاینرو است که تأمینکنندگان با قراردادن محصولات خود در بازارهای آنلاین میتواند محصولات خود را خیلی سریعتر و راحتتر بفروشند.
حذف هزینه برای تبلیغات
وقتی تأمینکننده محصولات خود را در بازار ثبت میکند، هزینهای بابت تبلیغات نمیپردازد. برخی از این بازارها تنها بخشی از سود مربوط به فروش را برمیدارند وگرنه برای نمایش محصولات به مخاطبان هزینهای از تأمینکننده نمیگیرند.
افزایش سود
در بازارهای آنلاین به دلیل تنوع بالا و پایینبودن قیمت کالاها، محصولات راحتتر به فروش میرسد. از طرفی سود فروش در این بازارها بیشتر است؛ چون مخاطبان زیادی حضور دارند و خیلی راحت محصولات را خریداری میکنند.
گسترش دامنه فروش
تأمینکننده اجناس میتواند محصولات خود را در سراسر دنیا بفروشد. در فروش اینترنتی هیچ محدودیت زمانی و مکانی وجود ندارد. در واقع تأمینکننده میتواند هر ساعت از شبانهروز به نیاز مخاطب خود در سراسر جهان پاسخ دهد.
عدم نیاز به دریافت مجوز
نیازی به دریافت مجوز از صنف خود ندارید. شما یک سری محصولات دارید و میخواهید آنها را به فروش برسانید. تنها کاری که باید انجام دهید این است که از این محصولات عکس بگیرید و در یک بازار آنلاین قرار دهید. مشتری به شما پیام میدهد یا با شما تماس میگیرد و در نهایت در صورت رضایت طرفین، محصول به فروش میرسد. دیگر احتیاج به گرفتن مجوز از هیچ صنف یا مرجع قانونی ندارید.
مزایای مارکت پلیس برای مالکان و مدیران
امکان کسب سود از فروش محصولات
کسانی که بستر مناسب برای خریدوفروش محصولات را فراهم میکنند، میتوانند درآمد خوبی به جیب بزنند؛ چون هر محصولی که به فروش میرسد، بخشی از سود فروش به آ نها تعلق میگیرد. از طرفی برخی از مارکت پلیسهای آنلاین از تأمینکنندگان حق عضویت میگیرند.
عدم نیاز به انبارکردن محصولات
کسی که مارکت پلیس راهاندازی میکند، از انبارکردن محصولات و دغدغه فروش آنها بینیاز میشود. این دغدغه متعلق به آن دسته از کسانی است که میخواهند محصولات خود را در این بازار آنلاین عرضه کنند و آن را به فروش برسانند. پس صاحبان بازار آنلاین هیچ دغدغهای در مورد فروشرفتن یا نرفتن یا انبارکردن محصولات ندارند.
امکان ارائه خدمات ویژه بهازای پرداخت هزینه
صاحبان و دارندگان بازار آنلاین میتوانند خدمات ویژه به مخاطبان خود ارائه دهند و از آنها هزینه دریافت کنند. مثلاً برخی از این بازارها در ازای دریافت یک هزینه مشخص، محصولات یک فروشگاه را در صدر محصولات پیشنهادی قرار میدهند و کاری میکنند که به چشم مخاطب بیاید.
معایب مارکت پلیس
بازارهای آنلاین سراپا حسن و مزیت نیست. درست است که مزایای زیاد و چشمگیری دارد؛ ولی در کنار این مزایا میتوان به معایبی هم اشاره کرد. همین معایب باعث میشود که برخی از کاربران از مارکت پلیسها استقبال نکنند. در ادامه به چند مورد از این معایب اشاره خواهیم کرد:
کسب اطلاعات کامل در مورد محصولات خیلی مشکل است
فروشندگان و تأمینکنندگان زیادی در بستر بازارهای اینترنتی فعالیت میکنند که برخی از آنها اطلاعات کاملی در مورد محصول خود منتشر میکنند و تصاویر زیادی از زوایای مختلف محصول میگذارند. برخی دیگر هم اهمیتی به این مسائل نمیدهند و با مختصر توضیحاتی سروته قضیه را هم میآورند. برخی مواقع کسب اطلاعات کامل در مورد محصولات خیلی مشکل است.
برخی از بازارهای آنلاین سود زیادی از فروش میخواهند
مسئله دیگری که باعث میشود افراد سراغ بعضی از مارکت پلیسها نروند این است که آنها سود زیادی از فروش محصولات و خدمات میخواهند. آنها در کنار سود فروش، حق عضویت ماهانه یا سالانه یا فصلی هم میگیرند و همین مسئله فروشندگان و تأمینکنندگان را دلسرد و از حضور در این بازارهای آنلاین منصرف میکند.
برخی از بازارهای آنلاین، ارتباط با مشتری را محدود میکنند
برخی از بازارهای آنلاین انحصارطلب هستند و میخواهند روی همه چیز حتی ارتباط با مشتری تمرکز و تسلط داشته باشند. بهعنوانمثال یک برنامه پیامرسان روی سایت قرار نمیدهند یا اجازه نمیدهند فروشنده، شماره تماس خود را در سایت قرار دهد؛ زیرا نگران هستند که فروشنده، مشتری را به وبسایت شخصی خود دعوت کند تا مجبور نباشد سود فروش را به مارکت پلیس بدهد.
برخی از این بازارها، محدودیتهای خاصی دارند
برخی از بازارها محدودیتهای خاصی دارند و به همین خاطر تأمینکنندگان و فروشندگان تصمیم میگیرند که از آن بازار استفاده نکنند. بهعنوانمثال برخی از بازارها از فروشندگان، مدارک، اسناد، تضمین یا سفته میخواهند و به همین خاطر فروشنده ترجیح میدهند عطای آن مارکت پلیس را به لقایش ببخشد.
مارکت پلیس های موفق ایران و جهان
آمازون (Amazon):
آمازون بزرگترین و پرطرفدارترین مارکت پلیس جهان است که در آن انواع گستردهای از محصولات در سراسر جهان عرضه میشود. در این مارکت پلیس 9.7 میلیون فروشنده و 1.9 میلیون فروشنده فعال به عرضه محصولات و خدمات خود میپردازند.
ای بی (eBay):
ای بی مشهورترین وبسایت مزایده در جهان است که در سراسر جهان بیش از 180 میلیون مشتری دارد. این مارکت پلیس با مدل p2p شروع به کار کرد. کارمزد پایین، حملونقل سریع و ارزان از مهمترین ویژگیهای این مارکت پلیس به شمار میآید.
والمارت (Walmart):
والمارت ابتدا بهعنوان یک فروشگاه خشت و گلی بینالمللی شروع به کار کرد؛ اما از سال 2009 قدم به بازار فروش آنلاین گذاشت. این وبسایت در 2021 موفق شد فروش اینترنتی خود را به 43 میلیارد دلار در آمریکا برساند که به معنای رشد 70 درصدی نسبت به آمار سال قبل است.
راکوتن (Rakuten):
راکوتن شرکت راکوتن در سال 1997 توسط هیروشی میکیتانی در ژاپن تأسیس شد. این پلتفرم با مدل B2B و B2C فعالیت میکند و به مشتریان خود خدمات فناوری مالی، دیجیتالی و ارتباطی ارائه میکند.
اتسی (Etsy):
اتسی یک مارکت پلیس جامعهمحور است که بر جامعه هدف مشخصی تمرکز کرده است. تمرکز این مارکت پلیس بر صنایعدستی (شامل لباس و سایر کالاها) است که توسط فروشندگان مستقل تولید میشوند. در این پلتفرم رضایت مشتری و حملونقل کالا به خود فروشندگان سپرده میشود.
دیجیکالا:
دیجیکالا وبسایت در حال حاضر بزرگترین مارکت پ لیس ایران است که ماهانه بیش از 30 میلیون بازدیدکننده منحصر به فرد دارد و 85 درصد سهم فروش بازار را کسب کرده است. این شرکت علاوهبر خردهفروشی آنلاین زیرمجموعههای دیگری مانند فیدیبو و دیجیپی را نیز مدیریت میکند.
دیوار:
وبسایت و اپلیکیشن دیوار قطب اصلی نیازمندیهای اینترنتی در ایران است که در سال 1392 تأسیس شد. کاربران دیوار در این پلتفرم به خرید و فروش کالاهای نو و دست دوم و ارائه خدمات در دستهبندیهای گوناگون میپردازند. بنا بر گزارش دیوار، 18.9 میلیون کاربر این 129.5 میلیون آگهی را در بستر دیوار ثبت کردهاند.
باسلام:
مارکت پلیسی آنلاین برای فعالیت کسبوکارهای کوچک است. در این پلتفرم تولیدکنندگان محصولات غیر کارخانهای از شهرها و روستاهای مختلف سراسر کشور به فروش بدون واسطه محصولات خود میپردازند.
آخرین کلام درباره طراحی سایت ریسپانسیو
تقریبا در همهی شکلهای تجارت الکترونیک که امروز در جهان رواج دارد، یک شرکت باعث شده که همه به فکر حرکت سریعتر و بهینهتر بیفتند؛ شرکت آ مازون. آمازون شرکتی با منابع بسیار وسیع و قابلیتهای تکنولوژیک گسترده است.
آمازون یک مارکت پلیس هیبریدی یا ترکیبی است. نوعی از مارکت پلیس که در آن فروشگاه محصولات خود را در کنار محصولات سایر فروشندهها عرضه میکند. یک نمونة دیگر از مارکت پلیسهای هیبریدی والمارت است که دومین سایت تجارت الکترونیک ایالات متحده آمریکا بهحساب میآید.
در کل با ضعیفتر شدن فروشگاههای فیزیکی بزرگ، تجارت الکترونیک و مارکت پلیسها رونقی روزافزون را تجربه میکنند. خدمات ویژه این فروشگاهها به کاربران باعث افزایش محبوبیت آنها شده و به نظر میرسد در عمل آیندهی تجارت الکترونیک به مارکت پلیسها تعلق داشته باشد.
راهاندازی پاساژ اینترنتی (مارکت پلیس)
حالا که با مارکت پلیس، مزایا و معایب مارکت پلیس (پاساژ آنلاین) و تفاوتهای آن با کسبوکار اینترنتی آشنا شدیم، طبیعتاً دغدغه راهاندازی مارکت پلیس برای بسیاری به وجود خواهد آمد.
علاوه بر این بسیاری از مراکز خرید، پاساژها و مالها تمایل دارند که علاوه بر مرکز خرید تجاری خود بهصورت فیزیکی خریدوفروش در آن در حال انجام است مارکت پلیس یا همان پاساژ اینترنتی خود را نیز راهاندازی بکنند، چرا که در فروش آنلاین میتوانند به محدوده جغرافیایی وسیعتر و حتی نامحدود فروش داشته باشند و هم چنین تعداد فروشندههای یک پاساژ اینترنتی نیازی نیست همانند فروشندههای یک پاساژ محدود به تعداد مغازههای پاساژ باشد.
در کل بزرگترین دغدغه مارکت پلیس میتواند بازاریابی برای محصولات و خدماتی باشد که توسط فروشندهها در پلتفرم ارائه میگردند.
کلام آخر در باب مارکت پلیس
نکته مهم درباره مارکت پلیس ها این است که برخلاف تصور خیلیها که بر این باورند که مارکت پلیس ها نیازی به انبار ندارد، در واقع مارکت پلیس ها یا پاساژهای آنلاین نیاز به انبارکردن کالا ندارند و کالاها میتواند توسط فروشنده یا تأمینکننده انبار گردد و مارکت پلیس فقط برای تحویل به مشتری محصول را از سلرها دریافت و در انبار خود تجمیع کند و سپس به مشتری ارسال کند.
البته این در شرایطی است که مارکت پلیس مستقیماً سفارشات را به خریدار تحویل میدهد، مانند دیجیکالا. اما در مارکت پلیس هایی مانند اسنپ فروشنده مستقیم سفارش را به مشتری ارسال میکند و نیازی به انبار برای تجمیع سفارشات توسط مارکت پلیس وجود ندارد.