تاثیرات افزایش یک درصدی نرخ مالیات بر ارزش افزوده

خبری که در ۹ ام فروردین‌ماه سال ۱۴۰۳، سازمان امور مالیاتی در اطلاعیه‌ای منتشر کرد، به سرخط اکثر خبرگزاری‌های داخلی تبدیل شد.

مالیات بر ارزش افزوده که از سال ۱۳۸۷ تا به الان با نرخ ۹ درصد اعمال می‌شد، در فروردین‌ماه ۱۴۰۳ به ۱۰ درصد افزایش یافت. این افزایش ۱ درصد در نرخ مالیات بر ارزش افزوده یکی از بندهای بحث‌برانگیز بودجه ۱۴۰۳ بود که موافقان و مخالفان زیادی داشت. ما در سیکا ۳۶۵ به ابعاد مختلف تغییر نرخ مالیات و عوارض 1403 و تأثیراتی که افزایش نرخ مالیات بر ارزش افزوده بر اقتصاد و تورم می‌گذارد می‌پردازیم. ما را تا پایان مقاله همراهی کنید.

مالیات بر ارزش افزوده چیست؟

قبل از آنکه به بحث اصلی‌مان یعنی افزایش نرخ مالیات ارزش افزوده بپردازیم، بهتر است تعریفی از این عبارت که بدون شک همه ما بارها در روز با آن برخورد می‌کنیم، در اختیارتان قرار دهیم.

در طی فرایند تولید یک محصول و رسیدن به دست آخرین مصرف‌کننده، ارزش آن تغییر می‌کند. ازآنجاکه همیشه، روند تغییرات مالی صعودی است، ارزش محصولی که مصرف‌کننده از آن استفاده می‌کند نسبت به ارزش اولیه آن محصول بیشتر است. به این تغییر در ارزش محصول، ارزش افزوده گفته می‌شود.

اگر بخواهید به روشی ساده، ارزش افزوده یک کالا را محاسبه کنید، می‌توانید از فرمول زیر استفاده کنید.

(هزینه تولید کالا) – (قیمت نهایی محصول) = ارزش افزوده

حال، به مالیاتی که به این ارزش افزوده در هر مرحله از فرایند تولید و توزیع کالا اعمال می‌شود، مالیات بر ارزش افزوده گفته می‌شود. این مالیات به صورت مستقیم از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان دریافت نمی‌شود، بلکه به طور غیرمستقیم از طریق قیمت‌گذاری کالاها و خدمات به مصرف‌کنندگان تعیین می‌شود.

مقاله پیشنهادی:چگونه برای سایت خود اینماد بگیریم؟ (راهنمای تصویری)

اهداف مالیات بر ارزش افزوده

مالیات بر ارزش افزوده به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های نظام مالیاتی با هدف تثبیت نوسانات اقتصادی، تخصیص بهینه منابع بین بخش‌های مختلف، کمک به تسریع فرآیند توسعه بخشی یا منطقه‌ای و تأمین مالی هزینه‌های دولت به وجود آمده است.

حال در زیر، توضیحی مختصر از اهداف اصلی تصویب قانون مالیات بر ارزش افزوده تهیه کرده‌ایم:

تأمین منابع مالی دولت

یکی از اهداف اصلی مالیات بر ارزش افزوده، تأمین درآمدهای لازم برای دولت است. با استفاده از این درآمدها، دولت می‌تواند هزینه‌های عمومی را پرداخت کرده و خدمات عمومی ارائه دهد.

تنظیم رفتار اقتصادی

مالیات بر ارزش افزوده می‌تواند بر رفتار اقتصادی افراد و شرکت‌ها تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، با تعیین نرخ‌های مالیات متفاوت برای محصولات و خدمات مختلف، دولت می‌تواند رفتار مصرف کنندگان و تولیدکنندگان را به سمتی هدایت کند که باعث بهبود توازن میان عرضه و تقاضا در بازار شود.

اصلاح توزیع درآمد

با اعمال مالیات بر ارزش افزوده، دولت می‌تواند درآمدها را از افراد و شرکت‌ها با درآمدهای مختلف جمع کند. این اقدام می‌تواند به تسهیل توزیع عادلانه‌تر درآمدها کمک کند و فرصت‌های بیشتری را برای افراد با درآمدهای کمتر فراهم کند.

تأثیر بر قیمت محصولات و خدمات

اعمال مالیات بر ارزش افزوده می‌تواند به افزایش قیمت محصولات و خدمات منجر شود، که ممکن است بر توان خرید مصرف‌کنندگان تأثیر بگذارد.

تأثیر بر رشد اقتصادی

نرخ مالیات بر ارزش افزوده و سیاست‌های مرتبط با آن می‌تواند بر رشد اقتصادی تأثیر بگذارد. مثلاً، نرخ مالیات بالا ممکن است تولید را کاهش دهد و اثرات منفی بر رشد اقتصادی داشته باشد.

تأثیر بر توزیع درآمد

مالیات بر ارزش افزوده می‌تواند بهبود توزیع درآمد و کاهش نابرابری‌های اجتماعی را تسهیل کند.

تأثیر بر توزیع درآمد

همانطور که می‌دانید، صحبت‌هایی راجع به افزایش مالیات بر ارزش افزوده از ۹ درصد به ۱۰ درصد در ماه‌های پایانی سال ۱۴۰۲ شنیده می‌شد. در نهایت، با انتشار بخشنامه ارزش افزوده سال 1403 به‌وسیله سازمان امور مالیاتی در ۷ام فروردین ۱۴۰۳، مهر تاییدی بر این صحبت‌ها زده شد.

بخشنامه افزایش نرخ مالیات بر ارزش افزوده در سال ۱۴۰۳

بخشنامه ارزش افزوده سال 1403 که به ادارات کل امور مالیاتی ابلاغ شد، به شرح زیر است:

آیا افزایش مالیات بر ارزش افزوده تورم‌زا است؟

افزایش نرخ مالیات ارزش افزوده در هر کشوری، یک تصمیم جنجالی محسوب می‌شود و منتقدان زیادی را با خود همراه می‌آورد. حال که این تصمیم در شرایط ناخوشایند اقتصادی امروزی گرفته شده است، منتقدان این خبر در لایحه بودجه ۱۴۰۳ را به هیچ عنوان تنها نگذاشته و در ابعاد مختلف از آن انتقاد کردند.

همه به خوبی می‌دانیم که افزایش نرخ مالیات بر ارزش افزوده از ۹ درصد به ۱۰ درصد، راهی برای ایجاد درآمد برای دولت است. طبق اطلاعیه ادارات کل امور مالیاتی، درآمد حاصل از این بخش صرف متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان کشوری و لشکری و والدین شهدا یا همان افزایش مستمری آن‌ها می‌شود.

استدلال اصلی مخالفان افزایش ۱ درصدی مالیات بر ارزش افزوده، تورم‌زا بودن این طرح است. به نظر مخالفان، این طرح رفاه خانوار را کاهش داده و موجب کوچک شدن سفره مردم خواهد شد. طبق گفته این افراد، بیشترین آسیب از این طرح به طبقه متوسط و تهی‌دست جامعه وارد خواهد شد و همین مسئله موجب افزایش اختلاف طبقاتی می‌شود.

البته از طرف دیگر، به نظر موافقان، این طرح اثری در تورم نخواهد گذاشت و قدرت بخش‌های تولیدی اقتصاد با افزایش مالیات ارزش افزوده کاهش نخواهد یافت. طبق نظر موافقان افزایش ۱ درصدی نرخ مالیات بر ارزش افزوده، این طرح موجب خواهد شد بار مالیاتی به سمت ثروتمندان و کارخانه‌داران برود.

مقایسه نرخ مالیات بر ارزش افزوده در کشورهای مختلف جهان

مالیات بر ارزش افزوده یکی از مهم‌ترین سیاست‌های مالیاتی هر کشور محسوب می‌شود. مالیات بر ارزش افزوده به عنوان یکی از انواع مالیات‌های غیرمستقیم، روشی موثر در تامین منابع مالی دولت است. بنابراین، این سیاست مالیاتی در اکثر کشورهای جهان اعمال می‌شود.

با افزایش نرخ مالیات بر ارزش افزوده در ایران، به مقایسه نرخ مالیات بر ارزش افزوده در کشورهای مختلف جهان پرداخته‌ایم:

جمع‌بندی

مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش بررسی احکام و تبصره‌های کمیسیون تلفیق در خصوص لایحه بودجه ۱۴۰۳، افزایش نرخ مالیات بر ارزش افزوده از ۹ درصد به ۱۰ درصد را بررسی و با مقایسه این نرخ با دیگر کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD)، رشد ۱ درصدی این نرخ را طبیعی قلمداد کرد.

حال با قراردادن تمامی اظهار نظرات و انتقادات، با بررسی تاثیرات افزایش نرخ مالیات بر ارزش افزوده در کشورهای مختلف متوجه می‌شویم که اثر تورمی مالیات بر ارزش افزوده قابل توجه نیست.